Hürriyet Gazetesi Yazarlarından Noyan Doğan köşesine gelen sorulara yanıt verdi.
İşte kısa çalışma ödeneğinden emekli aylığına bilinmeyen tüm detaylar…
Soru: 1974 doğumluyum. 1987 tarihinden sigorta girişim var, ancak 830 gün pirim yatırılmış. 43 yaşında emekliliğe hak kazandım. Kalan primleri geriye dönük toptan ödeyip emekli olabilir miyim?
Cevap: Normal şartlarda 20 yıl çalışıp, 5150 gün prim ödeyim, 43 yaşında emekli oluyorsunuz. Geriye dönük toplam prim ödeyerek, emekli olma diye bir durum söz konusu değil. Emekli olamadığınız için ya primlerinizi iade alacaksınız ya da sigortalı olarak çalışıp, prim gün sayınızı ve çalışma yılınızı dolduracaksınız.
Borçlanma sadece prim gününüzü etkiler
Soru: 1.1.1970 doğumluyum, işe giriş tarihim 1.12.1980. 3600 prim ödemem var. Bir çocuk ödemesi yaparsam ne zaman emekli olabilirim?
Cevap: Kadın çalışanlarda yaştan dolayı 15 yıl çalışıp, 3600 gün prim ödeyip, 50 yaşında emekli olunabiliyor. Sizin durumunuzda prim gün sayınız ve yaşınız tutuyor ancak çalışma yılınız 5 yıl eksik. Eksik yılınızı tamamlamanız lazım. Doğum borçlanması sadece prim gün sayınızı etkiler, sizin ise prim gün sayınız yeterli.
Maden çalışanları 50 yaşında emekli olur
Soru: 1.3.1989 doğumluyum. 5.7.2007 tarihinde madene girdim, halen devam ediyorum. Kaç gün primden, kaç yaşında emekli olurum?
Cevap: Maden çalışanlarından, 1999-2008 arasında işe girmiş olanlar sürekli madende çalışmaları halinde tahsis talep tarihinde en az 7000 gün sayısı ile 50 yaşında emekli olabiliyor. Bu şekilde sürekli madenlerde çalışanlarda sigortalılık süresi aranmıyor. Ancak münavebeli çalışılıyorsa 25 yıl çalışıp, 4500 gün süresi ile 50 yaşında emekli olunuyor. Sizin yaşınız 31. Dolayısıyla 50 yaşında emekli olacaksınız.
Emekli aylığı için yüksek prim ödemelisiniz
Soru: 1979 doğumluyum, ilk girişim 1996. Toplam 4328 günüm var, emekli maaşını yükseltmek için ne yapabilirim. Primlerimin hepsi asgari ücretten yatırıldı.
Cevap: İlk işe giriş tarihinize göre 20 yıl çalışıp, 5825 gün prim ödeyip, 52 yaşında emekli olabiliyorsunuz. Emeklilik yaşınıza daha 11 yıl var. Emekli aylığını yükseltmek için yapacağız, yüksek kazanç üzerinden prim ödemenizdir. Örneğin, asgari ücretin 7.5 katı kadar prim ödeyebilirsiniz. O zaman emekli maaşınız da yükselir. Asgari ücret üzerinden ödenmeye devam ederse emekli maaşınız yükselmez.
Ücretsiz izin desteği uzadı
Soru: Ekim ayında işe başladım. İşletme beni ücretsiz izne çıkartırsa, devletten ücretsiz izin parası alma hakkım var mı?
Cevap: Ücretsiz izin desteği 17 Kasım tarihinden itibaren 2 aylığına daha uzatıldı. Ücretsiz izne çıkartılanlara ödenen nakdi ücret desteği, 2021’nin 17 Ocak ayına kadar sürecek. İşvereniniz ücretsiz izne çıkartırsa, ücretsiz izin desteği alabilirsiniz.
Yetim aylığı alamazsınız
Soru: Babam Bağ-Kur emeklisiydi, 1999 senesinde vefat etti. Ben de SSK emeklisi ve bekarım. Babamın maaşını alabilir miyim?
Cevap: Babanızdan yetim aylığı alabilmeniz için çalışmıyor ve emekli maaşı almıyor olmanız lazım. Siz de SSK emeklisi olduğunuz için babanızdan maaş alamazsınız.
İŞKUR’a şikayet edebilirsiniz
Soru: İş yerim kısa çalışma ödeneğinden faydalanıyor ve günlük iki saat üzerinden prim yatırıyor. Biz her gün 9-16 çalışıyoruz. Bu konuda nasıl bir yol izleyebilirim?
Cevap: İşvereniniz, kısa çalışma ödeneğinden yararlanıp sizi de tam mesai ile çalıştırıyorsa kısa çalışma uygulamasını istismar ediyor demektir. Bunun da yaptırımları ağır. Bu durum çalışanı da haklar sunuyor. İŞKUR’a şikayet etmeniz gerekiyor.